گفتگوی شبانه گروه دایره المعارف تعزیه ...جناب استادآقای دکترمهدی دریایی
به نام خدا
با سلام وشب بخیر
احتراما ضمن تقدیر وتشکر
ازمدیر محترم گروه صدیق ارجمندم جناب آقای شاهوردی ازفعالین گرانقدرعرصه
شبیه خوانی وکسب اجازه ازپیشکسوتان . اساتید ودلسوختگان جامعه بزرگ شبیه
خوانی حاضر درگروه دایره المعارف تعزیه باتوجه به هماهنگی های به عمل آمده
درخصوص نسخ تعزیه وزمینه های موجوددرسطح کشورجلسه راشروع می نماییم
درابتدا ازتمامی اعضای محترم که هم اکنون درگروه فعال می باشد تقاضای ورودوگفتگو رادارم
یکی
ازعناصر اصلی درتعزیه کلام منظوم بوده که توسط تعزیه سرایان دردوره های
مختلف سروده شده است وبه صورت فردنسخه توسط شبیه خوانان خوانده می شود که
هرتعزیه سرا داری زمینه وتخلص شعری مخصوص به خودمی باشد
ابتداامردرخصوص زمینه های مجالس تعزیه که بیشتردرسطح کشورازآن استفاده می گردد بحث راادامه می دهیم
مجالس شناخته شده درسطح کشور که توسط اکثر شبیه خوانان موردتایید می باشد
شامل
میرانجم
میرعزا
مداح
تهران قدیم
بوده وزمینه های دیگر نظیر
برخوار اصفهان
شهپر
محتشم
ناطق
فنایی
مربوط مناطق می باشد که توسط همان منطقه واستان خوانده می شود وکلی نبوده ولی درهرحال جز تعزیه سرایان می باشند
زمینه رضوان نیزدرزمره این زمینه هابوده
بحث امشب درخصوص چهارزمینه اول
بحث زمینه مختص استان یاشهرنبوده بلکه مستلزم وجودتعزیه سرا درآن محل می باشد
میرزامحمدروحانی متخلص به میرانجم مربوط به استان مرکزی
آسیدمصطفی کاشی متخلص به میرعزا مربوط به کاشان
ملاشریف قزوینی متخلص به مداح مربوط به استان قزوین
میرزاطلب تهرانی شاعرتعزیه های زمینه تهران قدیم
دوستان نکته اول که بین شبیه خوانان به اشتیباه جا افتاده
زمینه
تهران بامیرعزا متفاوت بوده زمینه میرعزا برای کاشان است ولی چون شبیه
خوانان تهرانی بیشترمی خوانند دربین شبیه خوانان به زمینه تهران معروف
گردیده درحالی که ما یک زمینه به نام تهران داریم که به تهران قدیم معروف
گردیده است
وجودمعین البکا درتعزیه به نوعی مهرتایید درتعزیه است که متاسفانه امروزه دیگرنه ازمعین البکا ونه ازناظم البکا خبری هست
میرزامحمدروحانی
متعلق به استان مرکزی بوده وزادگاه ایشان درقدمگاه شازند بوده وهم اکنون
آرامگاه ایشان درروستای قدمگاه سی کیلومتری شهرستان اراک می باشد
معین البکابه نوعی استادچیره دست وکهنه کارتعزیه بوده وناظم البکامسئولیت آماده کردن مایحتاج داخل مجلس تعزیه رادارد
به نظرشما آیا درست است که ما برای اجرا زمینه های مختلف تعزیه رادریک مجلس باهم ترکیب کنیم
دراین
خصوص نظرات کارشناسی شده زیادی ارائه شده است ونظرات همه قابل احترام می
باشد ولی تعزیه حرزمینه انجم ازتمامی مجالس دیگرازنظر مقتل ورعایت امانت
داری درنقل به تاریخ واقعی نزدیک تربوده است
نوآوری درتعزیه اگر به
چهارچوب اصلی وپیکره ستونی آن آسیب وارد نکند هیچ اشکالی ندارد به شرطی که
شبیه خوانان بداند چگونه این باید این نوآوری راانجام دهدمتاسفانه نوآوری
ها اکثر موجب تخریب وصدمه به نسخ اصلی شده است
بنده باشیوه اجرایی که
تعزیه راازحالت سنتی خارج کند کاملا مخالفم زیرا معتقدم تعزیه به قدرکافی
پناسیلی بالا دارد که نیازی به تغییر دادن مجالس قدیمی توسط ما راندارد
این نوآوری نیست بلکه بدعت وایجاد دوگانگی درتعزیه رادرپی دارد
یک اشتباه درتعزیه که توسط اکثراخوانده می شود
وقتی شبیه حضرت علی اکبربرای آب آوری به میدان می آید وازاین شعر استفاده می
کند
به ابن سعد بگویید که ای زسگ کمتر
طلب نموده تورانوجوان علی اکبر
وفردنسخه خوان ابن سعد می گوید
کیستی ای جوان مه سیما
به فرات آمدی چراتنها
رالطفا دوستان کارشناسی کنند
دوستان
عزیزم ماباید ابتدا تعزیه رابشناسیم بعد به آسیب شناسی بپردازیم ماهم
اکنون نیزعلی اکبرخوانان نمونه ای داریم که سنتی واصیل می خوانند
واردبحث نسخ می شویم وبحث آسیب شناسی رابه جلسه ای دیگر وامی گذاریم
بخش های مختلف نسخ تعزیه (ماچه تعزیه هایی داریم )
بخش های مختلف نسخ تعزیه شامل
مجالس عاشورایی
مجالس قرآنی
مجالس رضوی
مجالس اساطیری
مجالس حماسی
مجالس زندگی پیامبران
مجالس اجتماعی
مجالس مضحک
این
مجالس توسط بنده ساخته شده ومن ازشیوه اجرایی شبیه خوانی استفاده کرده ام
ودرقالب مجلس نامه می باشند ودرزمزه کارهای اساطیری گنجانده می شود ولی
تعزیه نیستند
مجلس تعزیه امام خمینی توسط استاد ارجمند جناب آقای حسن
مجللی درسال هفتاد وپنج اجرا گردیده است که بربنده سمت استادی دارندوازشبیه
خوانان به نام استان مرکزی می باشند
دوستان وعزیزان بخش اول نسخ تعزیه
توسط تعزیه سرایان مختص وقایع عاشورایی می باشدوبه نوعی محوراصلی آنهاواقعه
عاشوراقلمدادگردیده مثل مجالس دهه اول محرم
درزمزه تعزیه هلی عاشورایی به دلیل محتواکه برپایی عزاداری امام حسین می باشد
بخش
دوم ازنسخ تعزیه مربوط به تعزیه های قرآنی می باشد که به دوشیوه تفسیر
یاترجمه سروده شده انداگرازبین عزیزان کسی دراین خصوص اطلاعاتی داردبفرماید
این
مجالس معمولا درسه روزاول خوانده می شود ولی درقدیم روزاول تعزیه پسر
فروشی یا دخترفروشی روزدوم خروج ازمدینه وروزسوم حجه الوداع می خوانند که
به دلیل بعضی ازمسائل که درجلسات دیگربازگو خواهم کرد مجالس تغییر کرد وبه
امام موسی و.... تغییر یافت
مجالس قرآنی رانام ببرید
مجلس عزیزوعزیر مجلس نباش کفن دزد مجلس اسملعیل صادق الوعد و... این مجالس ازطریق تفسیر یک آیه سروده شده اند